انواع ضدعفونی کننده ها را میشناسید؟

از زمان پیدایش ویروس کرونا و آگاهی از تاثیر مخرب این بیماری بر سلامت انسان ها؛ ضدعفونی مدوام سطوح یکی از راه های قطع زنجیره ی ابتلا به کرونا، معرفی شد. همانطور که احتمالا نیز می دانید؛ راه های متعددی جهت انتقال این بیماری وجود دارد که تماس با سطوح مشترک در محیط های مختلف از جمله؛ محل کار، خودرو، مراکز تجاری، مدارس، کارخانه، مراکز ورزشی و… یکی از شایع ترین راه های گسترش آن است. به همین منظور؛ از ابتدای کشف کووید-19 و ابتلای افراد؛ انواع ضدعفونی کننده ها با استفاده از مواد پاک کننده قوی در دستور کار قرار گرفت.

مواد ضدعفونی کننده از جمله مواد شیمیایی می باشند که؛ با قدرت اثرگذاری بالا بر باکتری ها، قارچ، ویروس و… از گسترش عفونت های ناشی از فضاهای آلوده جلوگیری می کنند. فارغ از نقش موثر مواد پاک کننده بر عدم ابتلای افراد به انواع بیماری ها، اما خوب است بدانیم که؛ استفاده از مواد ضدعفونی کننده که در ترکیبات شیمیایی خود دارای اثرات سمی هستند آن هم فضاهای بسته ای اعم از؛ خانه، ماشین، شرکت، باشگاه، سالن زیبایی، پاساژ و… می تواند علاوه بر اثرات مخرب زیست محیطی، به سلامتی انسان ها نیز آسیب وارد کنند.

به همین منظور؛ سازمان های حفاظت از محیط زیست در کشورهای متعددی؛ نخست مواد و ترکیبات به کار برده شده در پاک کننده ها را بررسی کرده و سپس مجوز تولید و عرضه ی آن ها را صادر می کنند. هر کدام از مواد ضدعفونی کننده ای که به جهت پاک کردن سطوح مختلف استفاده می شوند، دارای ترکیبات مختلف و به دنبال آن کارایی های متفاوتی می باشند. در ادامه این مطلب قصد داریم؛ علاوه بر بررسی معیارهای مواد ضدعفونی کننده کم خطر و سالم، به معرفی انواع ضدعفونی کننده ها نیز بپردازیم.

از آن جایی که فضاهای حساس و متعددی از جمله مهم ترین آن ها مراکز درمانی و بیمارستان ها از مواد پاک کننده سطوح استفاده می کنند، بایستی نکات مهمی را در شناخت مواد ضدعفونی کننده کم خطر در نظر گرفت. یکی از اصلی ترین مواردی که در رابطه با استفاده از مواد شیمیایی پاک کننده بسیار مهم است؛ خاصیت ضدعفونی کنندگی بالا و در عین حال بدون بو و بدون خطر بودن آن برای گروه های حساس می باشد.

در این حالت؛ مراکز درمانی می توانند به راحتی و بدون ایجاد مشکلات تنفسی و ریوی برای بیمارا،ن سطوح آلوده را پاک سازی کنند. از دیگر موارد؛ خاصیت ضدعفونی کنندگی سطوح در طیف وسیع و سریع الاثر بودن آن می باشد. همچنین؛ سازگاری با سطوح مختلف، خاصیت حلال بودن در آب، مقرون به صرفه و غیرقابل اشتعال بودن مواد نیز؛ از دیگر معیارهای مهم و حتمی برای شناحت مواد شیمیایی پاک کننده می باشند.

الکل: یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین مواد ضدعفونی کننده ای که غالبا در دسترس تمامی افراد در محیط های مختلف می باشد، الکل و ترکیبات آن است. با توجه به خاصیت میکروب زدایی آن، این محلول در رده متوسط مواد ضدعفونی کننده قرار می گیرد به طوری که قادر است؛ با تخریب ترکیبات پروتتین، انواع باکتری  و قارچ ها را به سرعت از بین ببرد. در میان خانواده الکل ها؛ اتانول دارای بالاترین و متانول دارای پایین ترین قدرت پاک کنندگی سطوح را دارا می باشند.

کلر: از دیگر مواد ضدعفونی کننده قوی که عموما برای گندزدایی فضاهای در معرض بیماری و همچنین ضدعفونی دست ها به کار می رود، کلر و ترکیبات آن است. اغلب افرد در صورت در دسترس نبودن الکل، استفاده از کلر را برای پاک سازی ترجیح می دهند اما؛ بایستی میزان مصرف آن کنترل شود. زیرا؛ علاوه بر ایجاد عارضه های پوستی، ممکن است در طولانی مدت مشکلاتی از جمله؛ زخم معده، مشکلات ریوی و تحریک چشم در افراد را ایجاد کند. در بین مواد ضدعفونی کننده متعدد، کلر و ترکیبات آن در دسته متوسط این مواد قرار می گیرند که این نشان از خاصیت پاک کنندگی بالای این محلول است.

آب ژاول: ترکیبات قوی و موثر محلول ضدعفونی کننده آب ژاول و همچنین سازگاری با سطوح مختلف، از جمله مزیت های این ماده شیمیایی به شمار می رود. آب ژاول با برخورداری از ترکیبات هیپوکلریت سدیم، قدرت ضدعفونی کنندگی بالایی در پاک سازی سطوح از جمله؛ توالت و حمام، آشپزخانه و آزمایشگاه ها دارا می باشد. همچنین؛ اغلب اوقات ترکیب مقادیر کمی از این ماده با آب، به صورت ماده سفید کننده عرضه می شود که خاصیت پاک کنندگی آن در شست و شو و ضدعفونی لباس ها به خوبی نمایان است. آب ژاول گزینه مناسبی برای از بین بردن تمامی میکروب ها، محیط های ویروسی و قارچی محسوب می شود.

فرمالدئید: یکی از مواد ضدعفونی کننده ای که تحت عنوان محلول و گازی به بازار عرضه می شود، فرمالدئید است. فرمالدئید با دارا بودن ترکیبات قوی شیمیایی، خاصیت میکروب زدایی بسیار بالایی داراست به طوری که؛ اغلب مواقع از آن برای ضدعفونی ابزارهای جراحی، دستگاه های بیمارستان ها، آزمایشگاه ها استفاده می شود.

از نکات حائز اهمیتی که به هنگام استفاده از این ماده بایستی به آن دقت کرد؛ خاصیت سرطان زایی و به طور کلی بیماری زایی آن است. به همین جهت سازمان بهداشت و درمان آمریکا، توصیه هایی مبنی بر جلوگیری از ابتلا به بیماری های مختلف از جمله؛ تحریک پوست و چشم، مشکلات ریوی را عنوان کرده است که بر طبق دستورات آن؛ افراد نبایستی به طور مستقیم در معرض بخارات و گازهای این محلول قرار گیرند. همچنین؛ استفاده و نوشیدن محلول؛ بسیار کشنده است و به سرعت موج مرگ افراد خواهد شد. به همین جهت؛ پیشنهاد می شود که ماده ضدعفونی کننده فرمالدئید دور از دسترس کودکان قرار داده شود.

 پراکسید هیدروژن: بر طبق تحقیقات گسترده ای که حول محور میزان اثرگذاری مواد ضدعفونی کننده صورت گرفته است، پراکسید هیدروژن یا نام دیگر آن آب اکسیژنه از جمله ترکیبات شیمیایی قوی با قدرت پاک کنندگی بالا می باشد. در واقع عملکرد این ماده به نحوی است که؛ با تولید رادیکال هیدروکسید، به سرعت قارچ، باکتری و ویروس ها را از بین خواهد برد. طبق شواهدات؛ این محلول قادر است در طی 5 دقیقه قارچ و ویروس و همچنین در طی 3 دقیقه باکتری ها را به طور کامل نابود کند. توصیه می شود؛ از استنشاق و ماندن آب اکسیژنه بر روی پوست به مدت طولانی خودداری شود.

فنل: فنل نیز از دیگر مواد ضدعفونی کننده فضاهای درمانی و آزمایشگاهی به شمار می رود که خاصیت پاک کنندگی بالایی را داراست. همچنین از این ماده در ترکیبات صابون و شامپو استفاده می کنند. خواص میکروب زدایی این ماده بقدری است که؛ برای گندزدایی مجاری فاضلاب، مستراح ها و حمام منازل و بیمارستان ها، از ترکیبات فنلی استفاده می شود. همچنین؛ برخورد ماده لیزول با پوست که از خانواده ترکیبات فنل است، می تواند سبب سوختگی و ایجاد عارضه های پوستی شود.

ساولن: از معدود مواد پاک کننده ای که تاثیر بسیار بالایی در ضدعفونی دست ها داراست، محلول ساولن می باشد. در اغلب اتاق های عمل، از این محلول برای ضدعفونی ابزارهای جراحی و همچنین شست و شوی دست پرسنل استفاده می کنند. استفاده از این محلول با غلظت پایین، می تواند تاثیر بسزایی در ضدعفونی زخم و به طور کلی پوست بدن داشته باشد. این ماده فقط برای استعمال خارجی به کار می رود و بایستی از تماس آن با چشم و گوش جداً خودداری شود. توجه داشته باشید که؛ محلول ساولن تاثیری بر از بین بردن ویروس ها نداشته و صرفاً باکتری های سطوح را از بین می برد.